انواع خاكهاي مورد استفاده در سبزيكاري و ويژگي آنها
1- خاكهاي شني: براي سبزيهاي زودرس كه طول دوره رويش آنها كوتاه است مناسب است. زيرا اين خاكها در بهار زودتر گرم و در پاييز بهويژه عصرها زودتر سرد ميشوند.
2- خاك پيت: خاكي كه هنوز به درجه پوسيدگي نهايي نرسيده است.
3- خاك موس: كاملاً پوسيده است كه در سبزيكاري كاربرد دارد. مثلاً سه سبزي پياز، كرفس، كاهو به مواد غذايي زيادي نياز دارند و بيشتر در خاكهاي جنگلي و مردابي كشت ميشوند.
4- ويژگيهاي خاكهاي آلي
- حدود 20% مواد آلي دارند
- قدرت نگهداري آب زياد، اما قابليت استفاده آن پايين است.
- از لحاظ ازت غني هستند.
- از لحاظ پتاسيم فقير هستند.
- انتقال دما در آنها كند است و امكان سرد شدن خاك در فصول سرد سال وجود دارد. در فصل سرد كشت گياهان حساس و خيلي حساس توصيه نميشود.
- pH پاييني دارند كه با افزايش آهك اصلاح ميشود.
- سطح آب زيرزميني بالا است و نياز به زهكشي دارند.
- در مقابل فرسايش مقاومت چنداني ندارند.
زمينهاي سبك نسبتاً به كودهاي زياد و اشتباهات كودي حساساند و همواره با كمبود عناصر كم مصرف روبرو هستند. زمينهاي شني و رسي با هوموس كافي مناسبترين زمين براي كاشت سبزيها هستند.
5- تورب: از تجزيه و پوسيده شدن موادآلي برگهاي گياهان در جنگلها و يا مردابها بهوجود ميآيد.
6- كمپوست: از بقاياي گياهي و جانوران و يا زبالههاي خانگي و شهري در اثر تبخير و پوسيده شدن مواد موجود در آنها بوجود ميآيد و بر دو نوع باغي و زبالهاي است.
كود و مواد غذايي خاك
در اصطلاح كشاورزي كود عبارت است از مواد غذايي كه گياه براي تغذيه و ادامه زندگي خود به آن نياز دارد و زمين نيز با آن حاصلخيز ميشود. استفاده از كودهاي حيواني و شيميايي در تكمل مواد غذايي خاك، لازم و ضروري است. اهميت كود در سبزيكاري بيش از ساير قسمتهاي زراعت است. زيرا جذب مواد غذايي از زمين بهوسيله سبزيهايي كه تماماً قابل استفاده است و پس مانده ناچيزي دارند، زياد است. بنابراين جبران مواد غذايي جذب شده فقط با كود امكانپذير است.
ميزان مواد غذايي خاك بستگي به عوامل زير دارد:
- مقدار كودهاي اضافه شده در كشتهاي قبلي
- فعل و انفعالات شيميايي كه باعث آزاد شدن عناصر غذايي در خاك ميشوند.
- فعاليت باكتريها و ساير ميكرواورگانيسمهاي خاك، كه سبب تثبيت ازت در خاك ميگردند.
كود سه عامل مهم را براي حفظ و سلامتي گياه انجام ميدهد كه عبارتند از:
- خواص فيزيكي خاك را بهبود ميبخشد و در نتيجه زمين و گياه سالم باقي ميمانند.
- موادي كه زمين در اثر شسته شدن و يا تثبيت شدن نميتواند در دسترس گياه قرار دهد در اختيار آن قرار ميدهد.
- موادي كه گياه هر ساله و يا پس از هر بار برداشت محصول از زمين خارج ميكند به آن بر ميگرداند.
چون طول دوره رشد سبزيها كوتاه است و از طرفي آنها رشد سريع بايد داشته باشند، بنابراين خاك بايد از نظر مواد غذايي غني باشد. ميزان احتياج كليه سبزيها به عناصر غذايي يكسان نيست. بهعنوان مثال: سبزيهاي برگي به ازت زياد نياز دارند و چون ازت از جمله عناصري است كه براحتي در خاك شسته، يا تبديل به گازهاي مختلف (3NH) ميگردد و به هوا متصاعد ميشود، بنابراين بايد مقدار بيشتري از حد نياز به زمين داده شود. دادن كود سرك براي اين گونه سبزيها الزامي است. سبزيهاي دانهاي (تيره بقولات) و ميوهاي(تيره كدوها) به فسفر زياد احتياج دارند. انتخاب نوع كود و ميزان مصرف آن به عوامل گوناگوني بستگي دارد. مهمترين آنها عبارتاند از:
- ساختار و بافت خاك
- مقدار و نوع كود حيواني و شيميايي مصرف شده براي كشت قبلي
- نوع سبزي كاشته شده.
- گياهاني كه براي اصلاح و تقويت خاك قبلاً كاشته شدهاند ( گياهان تيره بقولات).
- ظرفيت نگهداري رطوبت خاك.
- در نظر گرفتن شرايط آب و هوايي. با معتدلتر شدن هوا و فراهم آمدن شرايط تثبيت ازت مقدار ازت موجود در خاك افزايش مييابد.
- زمان مصرف كود. چون فصول سال، قابل استفاده بودن مواد غذايي خاك را تحت تاثير قرار ميدهد.
- تعداد بوته در واحد سطح روي ميزان كوددهي اثر دارد.
- سيستم ريشهبندي گياه كشت شده. براي گياهاني كه ريشه كمعمق دارند، از آن جهت كه چون نميتوانند خوب مواد غذايي بهخصوص ازت را جذب نمايند، بايد مقدار بيشتري كود در نظر گرفت.
كودهاي معدني يا شيميايي پرمصرف
اين كودها موادي هستند كه در كارخانهها تهيه شده و اساس تغذيه گياه را تشكيل ميدهند. مقدار و روش و زمان كودپاشي و نيز تاثير آن بر روي گياهان مختلف متفاوت است. كودهاي عمده شميايي عباتند از:
الف) كودهاي ازته: نقش اصلي ازت براي گياه در تشكيل پروتوپلاسم و اسيد نوكلئيك است. كمبود آن ابتدا در برگهاي جوان ديده ميشود. نقش در ساخت و توليد قسمتهاي سبزينه گياه و برگها به رنگ سبز تيره در ميآيند. در بزرگ شدن ميوهها و رشد برگها موثر است. ازت علاوه بر ساختن مواد پروتئيني در پيشرس كردن سبزيها و افزايش محصول و شفافيت برگها و ازدياد كاروتين نيز موثر است. ازت زيادي باعث تردي و آبدار شدن گياه و برگها رنگ سبز تيره بهخود ميگيرند. اغلب گياهان ازت را بهصورت NO3و NH4جذب ميكنند. كودهاي ازتدار عبارتند از:
- سولفاتآمونيم با 21% ازت. سولفاتآمونيوم براي خاكهاي كشور ما مناسب است.
- نيتراتآمونيوم با 35% ازت
- فسفاتآمونيوم 28% ازت
- اوره با 46 % ازت
ب) كودهاي فسفره: علاوه بر تشكيل شدن پروتئين، براي متابوليسم سلولي لازم، در توليد گل، بذر و ميوه، زودرس كردن محصول، در كوتاهكردن دوره رشد و توليد ريشه و بذر را تحريك ميكند. كار فسفر توليد ATP و اسيدهاي نوكلئيك و آنزيمها است. كمبود فسفر باعث تجمع مواد قندي در برگ و ساقه و باعث افزايش آنتوسيانين كه برگها و ساقهها را به رنگ قرمز در ميآورد و همچنين رشد گياه متوقف شده و رشد بذر را تحريك كرده و باعث ريزش برگهاي مسن ميشوند. كودهاي فسفره عبارتند از:
- سوپرفسفات با 18–16 % فسفر
- فسفات آمونيوم با 18–16 % فسفر
- فسفات بيكلسيك با 40–35 % فسفر
ج) كودهاي پتاسه: پتاس در تشكيل اندامهاي گياهي موثر است و نيز در اعمال فيزيولوژيكي، در تشكيل و جابجايي كربوهيدراتها، در سيبزميني باعث افزايش مقدار نشاسته، افزايش خاصيت انبارداري، سفت شدن پوست و گوشت غده ميشود. در ايجاد مقاومت نسبت به بيماريها، در تشكيل پروتئين، در تشكيل ويتامين، در تقسيم سلولي و در ايجاد طعم و مزه دخالت دارد. كمبود پتاس ابتدا در برگهاي مسن مشاهده ميشود. سوختگي كنار برگها نيز از علائم كمبود پتاس است. كودهاي پتاسه عبارتند از:
- كائنيت با 15-10% پتاس
- كلرو پتاس با 50–40% پتاس
- سولفات دو پتاس با 48 تا 52% پتاس
- قبلی
- بعدی >>