پیشگفتار
بخشي از فرمايشات امام خميني (ره) در خصوص طب سنتي: اميدوارم همه آقايان کمک کنند تا فرهنگمان و فرهنگ اسلاميمان، فرهنگي که شيخالرئيس را درست کرده است را بازيابيم.
بخشي از فرمايشات مقام معظم رهبري در زمينه گياهان دارويي و طب سنتي: ما که ابن سينا را داشتيم که هنوز که هنوز است کتابش يک مرجع درس و فهم پزشکي در دانشگاههاي دنيا است يا رازي را داشتيم يا ديگراني از اين قبيل را، بايستي امروز به خودکفايي علمي کشور اميد ببنديم.
طب سنتي که يادگار گذشتگان ما ميباشد، پس از ظهور اسلام به تکامل رسيد و بزرگاني چون رازي و فارابي و بوعلي سينا محصول حوزههاي علميه آن زمان بودهاند که هنوز بهعنوان افتخار کشور ايران در دنيا مطرح هستند.
مصوبه سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي در جلسه 735 مورخ 25/2/92 شوراي عالي انقلاب فرهنگي و براساس پيشنهاد مورخ 10/2/92 شوراي ستاد راهبردي اجراي نقشه جامعه علمي کشور به تصويب رسيده است.
بديهي است براي هدايت کردن حرکت احيا و توسعه گياهان دارويي و طب سنتي ايران با استفاده بهينه از تمامي منابع ملي، داشتن يک سند علمي که به همه نکات لازم توجه کافي مبذول داشته باشد، امري واجب و اجتناب ناپذير است.
ارزشهاي بنيادين
با توجه به مباني ارزشي نظام علم و فناوري نقشه جامع علمي کشور و تأکيد بر حاکميت جهان بيني توحيدي اسلام، عدالت محوري، اخلاق محوري، ثروتآفريني، هماهنگي با محيط زيست و اهميت کرامت انساني، مباني ارزشي سند ملي گياهان دارويي و طب سنتي عبارتند از:
1. اعتقاد به انحصار شفا براي خداند و وسيله بودن طب براي تحقق اراده الهي در شفاي بيماران
2. آميختگي طب سنتي ايراني با آموزههاي اخلاقي و تعهد ديني و ضرورت مراعات دقيق موازين اخلاقي در تمام مراحل آموزش، پژوهش و ارائه خدمات پزشکي در عاليترين سطح
3. عدالت محوري در توسعه بخش گياهان دارويي و طب سنتي و برخورداري از دستاوردهاي آن
4. اعتقاد راسخ به حفظ سلامت و بهداشت جسم و جان در آموزههاي دين.
5. اخلاق محوري، تقدم مصالح عمومي بر منافع فردي و گروهي، تقويت روحيه تعاون و مشارکت و مسئوليتپذيري آحاد علمي و نهادهاي مرتبط با آن
استفاده از گياهان دارويي به قدمت عمر انسان است چون بيماري ها با پيدايش بشر متولد شده اند و اسناد چند هزار ساله موجود در تاريخ طب و داروسازي حاوي تجربيات و اطلاعات ارزشمند گياهان درماني مي باشد. تا چند دهه گذشته آنچه كه بعنوان دارو مورد استفاده قرار مي گرفت از منابع طبيعي و به طور عمده از گياهان بدست مي آمد. با پيشرفت سريع علوم از يك سو، و مسائل اقتصادي از سوي ديگر از مصرف گياهان دارويي به صورت گذشته كاسته شد و داروهاي شيميايي در بسياري موارد جايگزين گياهان شدند.
تجربه چند دهه اخير نشان مي دهد كه داروهاي شيميايي با تمام كارايي، اثرات نامطلوب و ناگوار بسياري به همراه دارند. امروزه ثابت شده است كه كمتر ماده خالصي وجود دارد كه داراي اثرات سوء نباشد به همين دليل در چند دهه اخير بازگشت به استفاده از گياهان دارويي مورد توجه بسيار قرار گرفته است و دانشگاه ها، مراكز تحقيقاتي، كارخانه ها و سازمان بهداشت جهاني برنامه هاي وسيعي جهت استفاده گياهان دارويي تدارك ديده، و نقش گياهان دارويي را در قرن بيست و يكم سرنوشت ساز تلقي نموده اند.
با توجه به اينكه در حال حاضر مواد اوليه دارويي در ايران كمتر ساخته مي شود و در صنعت داروسازي به طور اساسي نيازمند به اين مواد مي باشيم؛ استفاده از منابع گياهان دارويي داخلي يكي از راه هاي كاهش اين نياز است كه از دير زمان در ايران به طور سنتي رواج داشته است. اما استفاده هاي صحيح از گياهان دارويي مشروط به وجود اطلاعات دقيق و علمي است كه متأسفانه بر اثر مرور زمان و به علت دخالت افراد ناآگاه و سودجو منحرف گشته و افسانه ها و مطالب غير واقع به آنها اضافه شده است كه بايد آنها را از هم جدا نمود و اين جداسازي احتياج به افراد متخصص و صاحب نظر دارد تا نتايج حاصله سودمند قرار گيرد.
اميد است كه با كمك مسئولين محترم كشور و افراد نخبه و توانمند در ميهن عزيزمان ايران بتوانيم ميراث هاي ارزشمند فراموش شده در كشور كه زماني پيش رو علوم پزشكي و داروسازي بوده است را زنده نماييم.