با پذیرفتن این نکته که فضای سبز به عنوان ریه های تنفسی شهر به شمار رفته و نبود آن به معنی نبود وجود سلامت جسمی و روانی در شهرها محسوب می شود، با توسعه صنعتی که روندی بی بازگشت می باشد و نمی توان جلوی پیشرفت صنعتی را گرفت اهمیت فضای سبز و به خصوص درختان و درختکاری احساس می شود.
گیاهان ضمن نقشی که در آرامش، آسایش و بهزیستی ما دارند، به حفظ انرژی و بهبود کیفیت هوا، آب و خاک نیز کمک می کنند. گیاهان به ویژه درختان جزء مهمی از زندگی ما در اطراف خانه ها، مدارس، مراکز خرید و محل های کار، امتداد خیابانها و بزرگراهها، مراکز شهری، پارکها و دیگر مناطق چشم انداز هستند.
برای یافتن درختانی که بهتر بتوانند در مقابل سختیهای محیط شهری تاب بیارند کوشش های زیادی صورت گرفته است.
موسسات دولتی مسئول کاشت درخت در منظرها و پارکهای پهناور هستند. مناطق مسکونی و تجاری جدیداً توسعه یافته بسیاری از شهرها محتاج کاشت درختان خیابانی هستند. چندین سازمان تخصصی به کاشت و داشت درختان می پردازند.
درختکاری عموماً به کاشت و داشت درختان می پردازد و در کنار آن درختچه و پیچکهای چوبی و گیاهان پوششی را نیز شامل می شود.
در علوم گیاهی، درختکاری یکی از شاخه های باغبانی است.
جنگلداری: به تولید تجاری و کاربرد چوب می پردازد
جنگل سازی: روش پرورش جنگل است
جنگل داری شهری: مدیریت درختان در مناطق شهری در سطح وسیع است.
باغبانی منظر: مراقبت از درختان منظر (منظر شامل گونه های مختلف گیاهان از قبیل درختان، درختچه ها، پیچکها، چمن، گیاهان علفی گلدار و گیاهان برگی می باشد).
درختکاری: به کشت گیاهان چوبی، به ویژه درختان می پردازد
هنگام توصیف ارزش گیاهان منظر، آنچه بیشتر ذکر می شود شامل تأثیر روی آب و هوا، تصفیه هوا، کاهش سروصدا و کنترل فرسایش خاک است.
در اکثر مناطق روستایی ایران به ویژه در روستاهای مناطق جنگلی، روستاییان در ارتباط نزدیک با منابع طبیعی به ویژه جنگل هستند و بخشی از احتیاجات خود را نظیر چوب ساختمانی و چوب سوخت و زمین کشاورزی و غیره از جنگل تأمین و حتی عده ای با فروش بخشی از مواد مذکور، امرار معاش می کنند.
گسترش کشاورزی و دامداری در جنگل، به ویژه در مناطق شیب دار که در کوتاه مدت باعث تخریب جنگل در میان مدت و دراز مدت با فراهم کردن زمینه برای وقوع سیل و فرسایش خاک، موجب نابودی حیات می شود و ادامه زندگی را غیرممکن می سازد. افزایش مصرف چوب در کشور که به طور عمده از منابع جنگلی به دست می آید برای کاهش فشار وارده به جنگلهای طبیعی باید تدابیر و فکر اساسی اندیشیده شود.
بهبود میکروکلیما
گیاهان گرما را با تعریق جذب می کنند، سایه ای ایجاد می کنند که تابش و بازتابش خورشیدی را کاهش می دهند، می توانند سرعت باد را کاهش دهند. اغلب درختان را دستگاههای تهویه طبیعی می خوانند.
مهمترین تأثیر درختان روی میکروکلیما (یک منطقه خیلی کوچک یا خرد اقلیم)، کنترل آنها روی تابش خورشیدی در هر دو فصل زمستان و تابستان است.
درختان با در سایه قرار دادن پیاده روها و ساختمانها و با کاهش پرتوهای مستقیم خورشید، بازتابش و تابش دوباره حرارتی را به حداقل می رسانند.
سایه درختان می تواند دمای فضای بسته را در خانه هایی که عایق بندیشان ضعیف است در تابستان به اندازه 11 درجه سانتیگراد کاهش داده و پایین آورد.
دانشمندان با آزمایش متوجه شدند که دمای 56 تا 67 درجه سانتیگراد در سطح زمینی که هیچ پوشش گیاهی ندارد 5 دقیقه پس از قرار گرفتن در سایه به طور متوسط 20 درجه سانتیگراد کاهش می یابد.
در مناطق حاره یا گرمسیری، درختان همیشه سبز در تمام سال در مقابل آفتاب ایجاد حفاظت می کنند. در مناطق معتدل درختان برگ ریز در تابستان سایه ایجاد می کنند و در زمستان اجازه می دهند که خورشید زمین را گرم کند، هر چند که ممکن است شدت آفتاب را بسیار پایین بیاورند.
گیاهان با ایجاد مانع، هدایت، منحرف کردن و تصفیه جریان هوا در باد دگرگونی به وجود می آورند.
گیاهان بادشکن و کمربند محافظ با کاهش باد در هر دو سمت رو به باد و بادپناه، گیاهان کوچکتر، حیوانات را در پناه خود می گیرند.
بوته های نزدیک ساختمانها با کاهش افت تابش و ایجاد منطقه عایقی از هوای نسبتاً ساکن، آنها را از سرما حفظ می کنند.
اما پوشش گیاهی انبوه در روی سراشیب می تواند با کاهش جریان رو به پایین هوای سرد شب در سمت بالا دست دامنه حفره یخبندان ایجاد کند.
تصفیه هوا
در بسیاری از مناطق شهری غلظت آلاینده های هوا چنان زیاد است که گیاهان نمی توانند به خوبی رشد کنند.
اگر آلاینده های هوا در سطوح پایینی باشند، گیاهان سالم تر، فعال تر و در کاهش بیشتر ناپاکی هوا مؤثرتر خواهند بود.
آلوده کننده های گازی در بافت فعال گیاهی یعنی در برگها جذب می شوند. برای این منظور درختان همیشه سبز توصیه می شوند زیرا در طول سال به یک اندازه مؤثر هستند. اما شاخ و برگ آنها به ویژه در امتداد بزرگراهها، ممکن است چنان آلوده شود که مجبور باشیم هم از لحاظ ظاهرشان آنها را با تحت فشار بشوئیم.
گیاهان میزان فلزات سنگین مثل سرب هوا را نیز کاهش می دهند.
کاهش سروصدا
برای کاهش سروصدا، پوشش گیاهی باید انبوه، بلند و عریض باشد. ایجاد پوشش گیاهی در محلی نزدیک به منبع صدا مؤثرتر از کاشت آن در جایی دور از این منبع است. برگهای گوشتدار و شاخه های متعدد باعث تضعیف شدید صدا می شوند.
گیاهان نه تنها می توانند منبع سروصدا را پنهان کنند، بلکه می توانند سروصدا را نیز پخش کنند، به طوریکه یکنواخت تر باشد.
کنترل فرسایش
خاکی که پوشش گیاهی نداشته باشد، اگر در معرض باران، آب جاری و باد قرار بگیرد، ممکن است فرسایش یابد. آب مهمترین عامل فرسایش سطحی خاک است. گیاهان جلوی باران قرار می گیرند و به این ترتیب ضربه آن را ملایم می کنند، که در غیر این صورت باران می تواند ذرات خاک را سست کند و آنها را به صورت ذرات در حال معلق در آورد که با آب حمل می شود. گیاهی که روی خاک گسترده است، باز هم اثر باران را کاهش می دهد. پوشش محافظ سرعت نفوذ آب را افزایش می دهد و حرکت آن را روی سطح زمین کند می کند، به طوریکه آب تمایل دارد نزدیک جایی که سقوط می کند، چه به شکل باران، چه به شکل آبیاری بارانی، فرو برود. ریشه های الیافی، خاک را نگه می دارند و فرسایش را باز هم کاهش می دهند.
هرچه سرعت باد یا آب بیشتر باشد، می تواند ذرات بزرگتری را حمل کند. با پوشش گیاهی که جریان هوا را کند می سازد، می توان فرسایش ناشی از باد را به حداقل رساند.
گیاهان با کاهش حرکت آب و با انباشت برف نزدیک بادشکنها برای ذوب در آینده و نفوذ در خاک، آب را حفظ می کنند. این پدیده اخیر در مناطق دارای برف زمستانی، به هنگامی که نزولات جوی اندک باشد، دارای اهمیت است.
دیگر کاربردها
از گیاهان می توان برای هدایت آفراد پیاده و ترافیک خودروها و نیز اصلاح چشم انداز جاده ها استفاده کرد. درختچه ها می توانند درخشش چراغ جلوی ماشینهایی را که از روبه رو می آیند، کاهش دهند و به عنوان مانعی برای کاهش سرعت خودروهایی که بسیار تند حرکت می کنند، به کار می آیند. گیاهان می توانند درخشش و تابش زیانبخش خورشید یا نورهای مصنوعی را، درست مانند تابش، تابش دوباره و بازتابش خورشیدی کاهش دهند.