مقاومكردن نشاها
نشاهايي كه در شاسي، گلخانه و حتي در هواي آزاد رشد كردهاند، از حمله و صدمه عواملي چون حشرات، گرما، سرما و غيره مصون بودهاند. براي اينكه آنها را به زمين اصلي منتقل كنيم، بايد آنها را كمي به محيط خارج، يعني زمين اصلي عادت دهيم. عمل هوادهي، سرمادهي و قطع آبياري باعث حركت مواد غذايي از قسمت هوايي گياه به طرف ريشهها ميشود (رنگ بنفش يقه در نشاء گوجهفرنگي نشاء تجمع مواد غذايي در آن قسمت است). علاوه بر آن قبل از انتقال نشاها به زمين اصلي عمل هرس ريشه و ضدعفوني نشاها و نيز محلولپاشي با عناصر كمياب سبب ميشود تا گياهان در اوايل دوره رشد نسبت به كمبود مواد غذايي در خاك و نيز در مقابل آفات و امراض تا حد زيادي مقاوم شوند.
معموليترين روشها براي عادت دادن نشاها به محيط خارج عبارتند از:
- سرمادهي (پائين آوردن دما)
- قطع و يا كاهش آبياري
- در مضيقه قرار دادن گياه از نظر مواد غذايي
- قرار دادن در معرض تابش مستقيم آفتاب
عمل مقاومكردن بهطور معمول حدود 10 تا 14 روز قبل از نشاءكاري صورت ميگيرد. در عمل مقاومكردن، فرآوردههاي فتوسنتزي كمتر به مصرف رشد صحيح اندامهاي جديد رسيده و در عوض ذخيره ميشوند. در نتيجه اين كار ديواره سلولها ضخيمتر كشته و غلظت تركيبات اسمزي شيره سلولي افزايش مييابند.
در نشاهايي كه به خوبي مقاوم شدهاند ممكن است كه واكسهاي پوشاننده روي برگها افزايش پيدا كند. مثلاً در سبزيجات خانواده كروسيفرا ( Cruciferae ) شاخ و برگ نشاءهاي مقاوم سازي شده به طور مشخص تيرهتر و كوچكتر از آنهايي هستند كه مقاوم نشدهاند. نشاهايي كه بيشتر در معرض نورخورشيد قرار داده ميشوند مقدار كوتيكول بيشتري ساخته و در نتيجه ميزان از دست رفتن آب در آنها كاهش پيدا ميكند. همچنين نشاهاي مقاوم شده ريشههاي جديد را سريعتر از گياهان مقاوم نشده توليد ميكنند.
بايد توجه داشت كه عمل مقاوم سازي الزاماً براي گياه مفيد نبوده و گاهاً حتي ممكن است زيانآور باشد بنابراين براي نشاء، بسياري از سبزيجات توصيه نميشود. مثلاً گياهاني كه حساس به سرما هستند نبايد مقاومسازي شوند. گياهاني كه به مقدار زيادي مقاومسازي شدهاند اگرچه ممكن است شرايط سخت مزرعه را تحمل كنند اما رشد بعدي آنها به كندي شروع شده و ممكن است كه هرگز بهطور كامل از اثرات مقاومسازي بهبود نيابند.
همچنين ممكن است عملكرد آنها كاهش يافته، بلوغ و رسيدگي محصول كاهش يافته و برخي محصولات دوساله كلمگل و كلمپيچ اگر به قدر كافي دماهاي زير C◦10 را ببيند و خصوصاً اگر اين گياهان به هنگام مقاومسازي بهقدر كافي بزرگ باشند ممكن است كه به جاي توليد قسمتهاي رويشي و خوراكي توليد ساقه گلدهنده نمايند.
زمان انتقال نشاء به زمين اصلي بايد:
- هوا ابري باشد
- اگر هوا آفتابي باشد بهتر است كه نشاكاري در بعد از ظهر انجام گيرد تا نشاء اين فرصت را داشته باشد از شوك جابجايي بهبودي حاصل نمايد و بهتر است كه نشاء با مقداري گل و خاك در اطراف ريشهها منتقل شود.
عمق كاشت نشاء :
- در كرفس، كاهو و آنديو عمق كم لازم است و نبايد بيش از يقه در زير خاك قرار گيرد.
- در سبزيهايي كه قادر به توليد ريشه نابجا هستند (مانند گوجهفرنگي) ميتوان عميقتر هم كاشت.
جدول 12- مقدار بذر مصرفي و طول مدت خزانهكاري در نشاكاري برخي از سبزيجات
نوع سبزي |
مقدار بذر مصرفي براي تهيه نشاء (در هكتار) |
طول مدت خزانهگيري (دوره پرورش نشاء در خزانه) |
كلم پيچ |
300 -400 گرم |
10 – 6 هفته |
كلم قمري |
- |
8 – 6 هفته |
كلم گل |
- |
8 – 6 هفته |
كلم تكمهاي |
- |
8 – 6 هفته |
گوجهفرنگي |
- |
8 – 6 هفته |
بادمجان |
- |
12 – 8 هفته |
فلفل |
900 – 500 گرم |
8 – 6 هفته |
كاهو |
600 – 500 گرم |
8 – 6 هفته |
كرفس |
550 گرم |
12 – 10 هفته |
انواع كلمها، كاهو و گوجهفرنگي بهخوبي نشاء ميشوند. سبزيجاتي مانند بادمجان، فلفلسبز، پياز، هويج و كرفس نشاءكردن را خوب تحمل نميكنند. ذرت، خيار، طالبي، نخودفرنگي، شلغم، تربچه و هندوانه قابل نشاء نيستند.
- << قبلی
- بعدی