ج- لیمو شیرین: میوههای این رقم پوست سفید داشته و اندازه میوه آن به اندازه پرتقال با گوشت زرد و روشن حاوی 3-2 بذر است. این گونه دارای محصول زیاد و با درختان پرشاخ و برگ قابل تشخیص است. در ایران این رقم را قصری و دزفولی نیز مینامند.
بالنگ و بادرنگ (Citrus medica L.)
سابقه کشت بالنگ و بادرنگ به 1300 سال قبل از میلاد مسیح بر میگردد. در ایران نیز در ناحیه شوش باستان وجود داشته است. پوست بالنگ صاف در حالی که پوست بادرنگ ناصاف و دارای تضاریس است. میوه این گیاه به مصارف مربا و مارمالاد میرسد.
پوملو (Citrus grandis L. Osb.)
گیاهان گونه پوملو را شدک، سلطان مرکبات، ته بشقابی و دارابی نیز مینامند . این گونه مرکبات بومی نواحی جنوبی چین و هند بوده و برگها، گلها و میوههای این گونه از تمام گونههای مرکبات بزرگتر است. از ارقام گونه فوق، سه رقم معروف ذیل در ایران دیده میشود.
الف- سلطان مرکبات: از رقم سلطان مرکبات درختان معدودی وجود دارد. میوههای سلطان مرکبات بسیار بزرگ با پوست کلفت به ضخامت سه سانتیمتر است. میوه دارای گوشت ملس و کمآب است. داشتن بذرهای تکجنینی و میانرس بودن از مشخصههای این رقم است.
ب- ته بشقابی یا بتاوی: این رقم سالها قبل از ایستگاه تحقیقات مرکبات داراب به شمال ایران انتقال داده شد. میوه آن دارای پوستی صافتر از سلطان مرکبات داشته و دارای گوشت ترد، پردههای سفت و 8-7 بذر است.
ج- دارابی: درختان دارابی سریعالرشد، مقاوم به سرما اما بسیار حساس به تریستزا هستند. میوه آن کوچکتر از دو رقم دیگر، پوست میوه موقع رسیدن سبز مایل به زرد و سفت بوده و میزان آب نیز کم است. تعداد بذر در میوه خیلی زیاد و ممکن است تا 40 بذر در هر میوه مشاهده شود.
نارنج (Citrus aurantium L.)
گونه نارنج به عنوان پایه گونههای دیگر مرکبات کاربرد دارد. نارنج از گونههای قدیمی بوده و در ایران درخت 150 ساله آن در کازرون وجود دارد. گیاهی مقاوم به پوسیدگی طوقه و خاک سنگین ولی به بیماری ویروسی تریستزا حساسیت دارد. از سال 1973 مصرف این گونه به عنوان پایه در آمریکا منسوخ شده است ولی در ایران همچنان رایج است. اوایل آذرماه زمان آبگیری نارنج است و در این ایام پوست میوه هنوز زرد نشده است. نارنج دارای ارقام مختلفی است که اغلب آنها از گیاهان زینتی محسوب میشوند. از بین آنها میتوان نارنج شیرین، عطری و رقم خوشهای را نام برد.
نارنج سه برگ (Poncirustrifoliata L. Raf.)
جنس نارنج سه برگ یا پونسیروس تنها دارای یک گونه به نام تریفولیاتا است. این گیاه خیلی مقاوم به سرما
(تا 20- درجه سانتیگراد در زمستان) و خزان کننده است. درختان آن پرخار، کوتاه جثه با برگهای سه قسمتی و میوه این گونه خیلی زودرس و فاقد ارزش خوراکی است. از بهترین پایههای مرکبات است و دورگهای متعدد تجارتی از آن تهیه شده که حائز اهمیت هستند. دورگهایPoncirus trifoliate×Citrus sinensis بهنام سیترنج خوانده میشود و دارای ارقام مختلفی است. مشخصه عمومی این دورگ، سه برگچهای بودن و مقاومت به سرما است. این ارقام دورگ بهعنوان پایه استفاده میشوند و طی مطالعات و پژوهشهای مربوط به تهیه پایههای مقاوم به سرما از سال 1898 توسط سوئینگل و همکارانش معرفی شدند. بذور ارقام دورگ دارای درصد چند جنینی بالایی هستند.
الف- دورگ ترویرسیترنج (Troyercitrange): دورگ ترویر نسبت به پونسیروس نیمه خزان کننده بوده و میوه آن با پوست صاف، درشتتر از پونسیروس با مزه تلخ وترش و زودرس است.
ب- کاریزاسیترنج (Carizocitrange): رقم کاریزا، رقم خواهری ترویر است ولی مقاومتر از آن نسبت به نماتد است.
ج- مورتون (Mortonn): میوه مورتون از نظر مشخصات نزدیک به پرتقال است.
د- ساویج (Savage): رقم ساویج شبیه به مورتون بوده و کمتر به عنوان پایه استفاده میشود.
ه- راسک (Rusk): رقم راسک در نتیجه تلاقی پرتقال خونی با پونسیروس در سال 1897 به وجود آمد. رقم راسک با داشتن درختان خوش فرم، میوههای پوست نازک، صاف و چسبیده به گوشت قابل تشخیص است. این دورگ به عنوان پایه استفاده میشود.
کامکوات ( Kumquat) (Fortunella spp. Swing.)
ارقام جنس فورچونلا اکثراً به عنوان گیاه زینتی و یا گلدانی به دلیل پاکوتاهی استفاده میشود. درختان پاکوتاه، دارای برگهای ریز، میوههای کوچک (این جنس کوچکترین میوه را دارد) با دو تیپ گرد و کشیده و محتوی 5-3 پره و تعداد کمی بذور با لپههای سبز از مشخصههایی هستند که برای شناسایی گیاهان این جنس استفاده میشوند. در جنس Fortunella گونههای F. margarita, F. crssifolia, F. japonica, F. hindsii را میتوان نام برد. این جنس دیر گل بوده و مقاوم به سرما (پس از P. cirus مقاومترین مرکبات به سرما میباشد) است. از نظر زمان رسیدگی در گروه زودرس تا میانرس بوده و میوهها را میتوان بخوبی بدون کاهش قابل توجه در کیفیت به مدت طولانی روی درخت نگهداری کرد. پوست آن نیز خوراکی میباشد.
- << قبلی
- بعدی