موفقيت در پرورش كاكتوسها شايد تا حدود زيادي وابسته به تركيب مناسب و نيز آبياري باشد. گرچه بخش هوايي كاكتوسها، يعني ساقهها، گوشتي و گاهي به مقدار زياد طويل هستند، ولي ريشههاي زيرزميني خيلي كم بوده و از نظر طولي كوتاه هستند. در نتيجه، توانايي آنها در جذب رطوبت محدود است.
گلدانهاي سفالي، اغلب بر گلدانهاي لعابدار، فلزي يا پلاستيكي ترجيح داده ميشود. چون اين گلدانها، منافذي براي تبادل هوا دارند. گلدانها، بايد پاك و گندزدايي شده و قبل از كاشت خشك شوند. گلدان با اندازه صحيح بايد استفاده شود. چون خيلي بزرگ، رطوبت زيادي در خود نگهداشته كه براي كاكتوس مضر است. در گلدانهاي كوچك، ريشه آنها به هم پيچ خورده و رشد آنها متوقف ميشود.
كاكتوسها در محل طبيعي، با شرايط بسيار خشك سازگار شدهاند. در پرورش اين گياهان، آبياري صحيح مهمترين فاكتور در موفقيت است. آبياري زياد خطرناكتر از آبياري كم است. چون آبياري زياد، ممكن است باعث مرگ گياه شود. در حاليكه كم آبي، فقط مانع رشد مطلوب ميشود.
تناوب آبياري و مقدار آب مورد نياز به زمان سال، نوع تركيب خاك، محل كاشت و نهايتا نوع كاكتوس بستگي دارد. آب مصرفي از نظر بايد pH بايد خنثي يا نزديك به آن باشد. يك گياه در يك گلدان كوچك، در مقايسه با گياهي كه در زمين كاشته شده، به مراحل آبياري بيشتري نياز دارد.
روش تكثير
1. قلمه زدن: ازدياد بيشتر گونههاي كاكتوس با روش قلمه زدن در بهار و تابستان انجام ميشود. قلمهها را معمولا از سرساقه يا بخشي از ساقه انتخاب مينمايند. قلمه انواع كاكتوسهاي راكتي شكل (اپونتيا) بدين گونه است كه از يك اندام كامل و يا بخشي از يك اندام براي كشت استفاده ميشود.
براي گرفتن قلمه از ساقه، ساقههاي گوشتي را به اندازه هاي كوچكتر تقسيم، آنگاه سرشاخهها را با نشانهاي مشخص كرده (براي جلوگيري از وارونه كاشتن) و به مدت يك هفته آنها را در محيط سايه قرار ميدهيم تا خشك شوند. سپس ته قلمه را در خاك فرو مينمايند تا پس از ريشهدار شدن قلمهها، گياه تازهاي پديد آيد.
2. پاجوش: كاشت پاجوش كه خود گياهاني كوچك در كنار شاخه اصلي هستند از ديگر روشهاي تكثير ميباشد. با جدا كردنكاكتوسهاي كوچكي كه در بخشهاي زيرين گياهان بزرگر پديد ميآيند، با كاشت آنها در مخلوط خاك ماسهاي مرطوب در سايه به خوبي ريشهدار خواهند گرديد و هر يك از گياهان كوچك تبديل به يك كاكتوس بزرگ خواهند گرديد.
3. پيوند زدن:تنها شمار كوچكي از گونههاي كاكتوس به سبب نداشتن طبقه زاينده اصلي و يا لايه رشد، قابل پيوند زدن نيستند.مناسبترين زمان پيوند از اواخر فصل بهار تا پايان فصل تابستان يعني هنگام فعاليت رشد گياه ميباشد. در اين زمان گياهان قوي تر و داراي شيره كافي براي انجام پيوند و اتصال در همه قسمتها آمادگي دارند و پس از عمل، پيوند نيز در ظرف چند ماه بسته به نوع گونه رشد را آغاز و به گل خواهند نشست. كاكتوسها را ميتوان در هر سني روي هم پيوند ولي بهتر است كه براي پيوندك از كاكتوسهاي جوان كه يك تا دوساله باشند و حتي از كاكتوسهاي دانهزاد جوان، براي اين كار بهره گرفت. گزينش پايه قوي خيلي بسيار مهم ميباشد. سه روش پيوند در كاكتوس كاربرد دارد: سطحي، شكافي و مورب.
پيوند سطحي
در اين نوع پيوند، دو سطح پايه و پيوندك بايد كاملا صاف و مسطح باشد. با چاقوي تيز و باريكي برش افقي روي پايه ايجاد كرده، دو سطح پايه و پيوند را روي هم قرار داده و با نوار پلاستيكي، نخ و يا با استفاده از وزنههاي فلزي آنها را روي هم استوار مينمايند.
پيوند شكافي
در اين نوع، در وسط پايه شكافي به شكل V ايجاد كرده و پيوند را نيز به شكل مكمل شكاف، برش داده و داخل شكاف جاي ميدهيم. براي اتصال آنها، از نخ يا خلال دندان استفاده ميكنيم.
پيوند مورب
اين نوع پيوند، بيشتر براي پايههاي بلند و باريك توصيه ميشود. در اين روش، پايه و پيوندك را به گونه اريب برش داده و دو قطعه را به وسيله نخ محكم ميكنند. چند روز پس از انجام پيوند، گياه را در سايه گذارده و بايد دقت نمود كه نخ يا نوار پلاستيكي خيلي خوب بسته شده باشد. پس از يك هفته، نيز چنانچه از خار يا چوب خلال استفاده شده، بايد براي جلوگيري از بروز آلودگي و بيماريها، آنها را از پايه و پيوندك بيرون آورد.
روش ديگري در پيوند كاكتوس بهكار ميرود كه پيوند خواب نام دارد. در اين روش، پايه بدون ريشه بوده و به صورت قطعهاي از كاكتوسها ميباشد. پيوندك را به يكي از روشهاي ذكر شده، بر روي پايه بدون ريشه قرار داده و سپس، هر دو قسمت را بصورت پيوند شده در گلدان قرار ميدهند تا قسمت پايه ريشهدار شود و نيز پيوند جوش بخورد. كشورهاي صادر كننده كاكتوس پيوندي «ژيموكاليسيوم» بيشتر از اين روي استفاده ميكنند.
آنچه مسلم است سرئوسها يا كاكتوسهاي مخروطي، پايههاي بسيار خوبي براي بيشتر ماميلارياها يا اوپنسيهها ميباشند. بهترين پايه سرئوس، بهترين پيوندك ماميلاريا ميباشد.
اهميت ويژه پيوندزدن در كاكتوسها
- برخي از كاكتوسها ديرگل يا دير بذر بوده و هيچگاه در شرايط كاشت، گل و بذر هم توليد نميكنند. از
همينرو براي تكثير آنها افزون بر قلمهزدن، كاشت پاجوش و ... پيوند زدن يكي از راههاي مناسب ازدياد به شمار ميرود. - معمولا در كاكتوسهاي دانهزاد زمان زيادي به طولا ميكشد تا گياه بزرگ شده و توليد گل نمايد. تجربه نشان داده كه كار پيوندزدن، گياه را زودرس نموده و زمان گلدهي را به جلو مياندازد.
- پيوند انواع كاكتوسها در روي گونههاي مختلف به سادگي انجام ميگيرد و سرعت جوش خوردن نيز به سبب وجود بافتهاي هادي كاكتوسها ميباشد. بافتهاي هادي ياد شده، بخش بزرگي از سطح مياني استوانه مركزي را اشغال نموده و در نتيجه تماس آنها با بافتهاي هادي پيوندك به آساني انجام گرفته و درصد جوش خوردن پايه و پيوندك هم افزايش مييابد.
- از ديدگاه تماشاي ظاهري نيز دو گياه مختلفالشكل كه بر روي هم پيوند زده ميشوند، بسيار زيبا و ديدني خواهد بود.
- با انجام پيوند، ويژگيهاي خالص ارثي پيوندك بر خلاف حالت بذري دگرگوني نيافته و به گفته ديگر گونههاي كمياب زيبا دوست داشتني، همگي ويژگيهاي خود را حفظ مينمايند.
- پارهاي از كاكتوسها به خودي خود شاخه يا ساقه زيادي توليد نميكنند ولي بريدن جوانه انتهايي سر آنها براي تهيه پايه سبب ميشود كه در بن گياه شاخهها و ساقههاي بسياري به وجود آيد كه بعدها براي گرفتن قلمه كاربرد خواهند داشت.
- گاهي در برخي از كاكتوسها به دلايل گوناگون، ريشه دوام زيادي نكرده، آسيب ديده و از بين ميرود. از اين رو، احتمال از بين رفتن خود گياه نيز بالا ميرود، در اين زمينه هم، ميتوان كاكتوس بدون ريشه را روي پايه قوي و محكم ديگر پيوند زد و دوباره گياه را زنده، جوان و شاداب نمود. در زمينه پيوند كاكتوسهاي گرد بر روي كاكتوسهاي ستوني، يك قيم چوبي راست در كنار پايه در خاك گلدان فرو مينمايند. آنگاه يك تخته تيغهاي كوچك را هم به گونه عمودي روي سر قيم و پيوندك قرار داده سپس دو عدد سنگ يا وزنه كوچكي را روي تيغه افقي ميگذارند و سپس با فشار اندكي، چسبندگي پايه و پيوندك كامل ميشود.
يادآوري
در پيوند زدن كاكتوسها، هرگز از چسب باغباني استفاده نشود زيرا اين كار از يك سو مانع تغيير رطوبت اضافي پايه و پيوندك شده و از سوي ديگر محيط و جايگاه مناسبي براي گسترش و رشد قارچها باكتريهاي زيانآور فراهم ميآورد.
يكي ديگر از روشهاي پيوند كاكتوسهاي گرد و شياردار روي كاكتوسهاي ستوني، به كارگيري نخهاي نازك ميباشد كه با نوارهاي باريكي از شيارهاي پيوندك و پيرامون گلدان رد ميشود و از هر گونه لغزش پيوندك روي پايه جلوگيري ميشود بايد دقت داشت كه فشار زيادي از اطراف نخ يا نوار روي جوانه انتهايي به پيوند وارد نشود.
درباره پيوند كاكتوسهاي برگنما مانند اپيفيلوم يا كاكتوسهاي كريسمس برروي كاكتوسهاي ستوني نيز با پديد آوردن برش و شكاف در سطح پايه و آنگاه جاي دادن برش پيوندك به درون آن و اتصال لازم لبههاي شكاف، پايه ميتواند پيوندك را به خوبي نگهداري نمايد.
- << قبلی
- بعدی