پرورش تمساح به طور عام به هرگونه فعالیت پرورش یا نگهداری تمساح در اسارت به منظور تولید تجاری پوست، گوشت یا تمساح های زنده جهت فروش اطلاق می شود. علاوه بر این امروزه در معرض نمایش گذاشتن تمساح های پرورشی به اشکال و طرق مختلف نیز بخش مهمی از فعالیت های مزارع و کارگاه های پرورش تمساح به شمار می رود که حتی گاه بیشترین درآمد را نیز عاید آنها می کند.
پرورش تمساح یک صنعت جدید به شمار می آید که تولیدات حاصل از این صنعت بیشتر مورد توجه بازار مد و فروشگاه های لوکس می باشد. پرورش تمساح نیاز به سرمایه گذاری کافی در زمینه ی امکانات، وسایل و موجودی گله های پرورشی دارد. علاوه برآن کیفیت پوست گونه های هدف به طور روشن و مشخص خیلی مهم است. در شرایط یکسان، گونه های با پوست کلاسیک نسبت به گونه های غیرکلاسیک دارای ارزش اقتصادی بیشتر می باشند، زیرا قیمت پوست آنها به طور محسوسی بیشتر است.
گونه های کلاسیک به گونه هایی اطلاق می شود که در پوست ناحیه شکمی دارای فلس ها یا به بیان صحیح تر سپرهای کوچک و صفحات استخوانی بسیار کم در زیر آنها می باشند که از جمله آنها می توان به تمساح آب شور (Crocodylus porosus)تمساح نیل (C.niloticus) و تمساح سیامی(C. siamenis) و حتی تمساح مردابی (C.palustris) اشاره نمود. گونه های غیر کلاسیک گونه هایی هستند که در زیر بافت پوست ناحیه شکمی دارای صفحات استخوانی نیز می باشند و به همین لحاظ با توجه به اینکه کار پرداخت و تهیه چرم از آن سخت است دارای ارزش کمتری هستند و تنها پوست ناحیه پهلوی این گونه ها مورد استفاده قرار می گیرند و کیمن ها (گونه هایی از خانواده آلیگاتوریده) از این گروه محسوب می شوند. قسمتی از پوست تمساح که دارای بیشترین ارزش می باشد و در تولید انواع محصولات مورد استفاده قرار می گیرد پوست ناحیه شکمی تمساح های کلاسیک ( بدون دکمه های استخوانی زیر پوست) و ناحیه پهلوها در گونه های غیر کلاسیک نظیر کیمن ها (دارهای دگمه های استخوانی زیر پوست ناحیه شکم) می باشد و در کل به ناحیه زمینه یا بافت مشهور است. این ناحیه بخشی از پوست بین گلو، تمامی شکم و نیم یا بخشی از دم را دربر می گیرد. معمولا پوست ها به سه دسته تقسیم می شوند که به پوست های درجه 2 و درجه 3 به ترتیب 75 درصد و 50 درصد کل قیمت تعلق می گیرد. پوست های زیر درجه 3 اغلب مشتری خاصی ندارند.
درحال حاضر 23 گونه از تمساح ها وجود دارند که در تمام نقاط جهان پراکنده هستند و شامل: آلیگاتورها و کیمن ها (8 گونه)، تمساح های حقیقی (13 گونه)، گاریال شبه گاریال (2 گونه) هستند که زیستگاه های آبی مناطق حاره ای را اشغال نموده اند.
پرورش تمساح به دو روش یا سیاق عمده انجام می گیرد که تفاوت آنها در نحوه استفاده از گله پرورشی برای برداشت محصول است:
پرورش یا گله داری (Ranching)
گله داری نوعی برنامه برداشت تغییر شکل یافته است که در آن تمساح های جوان یا تخم هایی که از طبیعت برداشت شده اند در اسارت مورد پرورش قرار می گیرند. حیوانات در حالت اسارت تا اندازه تجارتی 2-1 متر) بسته به نوع گونه و وضعیت بازار) پرورش داده شده و پس از کشتار، پوست و محصولات آن به صورت اقتصادی فروخته می شود. به خاطر مرگ و میر بالای نوزادان و تخم ها در شرایط طبیعی، جابه جا کردن و یا انتقال آنها از حیات وحش دارای تاثیرات کمتری بر روی جمعیت گونه می باشد ضمن اینکه این تاثیرات را می توان با برگرداندن تعدادی معین از تمساح های در اندازه کشتار به طبیعت جبران نمود (برنامه های پرورش آلیگاتور آمریکایی در لوئیزیانا).
مزرعه داری (Farming)
این روش به سیکل بسته پرورش تمساح ها در اسارت اطلاق می شود. حیوانات بالغ و زادآور در اسارت نگهداری می شوند و تخم های گذاشته شده توسط تمساح های ماده جمع آوری شده و به طور مصنوعی تفریخ می شوند و سپس نوزادان تا اندازه تجاری پرورش داده می شوند. این روش از نظر اقتصادی نیز دارای نکات مثبتی است. مزرعه داری همچنین به شرط اینکه مزارع ملزم به برگرداندن تعدادی از تمساح ها به طبیعت باشند، جهت بهبود وضعیت جمعیت های وحشی مفید باشد. مزرعه داری همچنین نیاز به سرمایه گذاری کلان برای ساخت تسهیلات فیزیکی و هزینه نگهداری حیوانات در حال پرورش و نوزادان دارد.
قوانین و مقررات بین المللی
تجارت تمساح ها و محصولات آنها در سطح جهانی و بین المللی از طریق کنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض (سایتیس (CITES کنترل می شود. روش اعمال مقررات سایتیس در مورد تمساح ها بسیار پیچیده تر از اعمال این روش ها در مورد سایر گونه ها است. اکثر گونه های تمساح ها در ضمیمه شماره ی یک کنوانسیون گنجانیده شده اند که اجازه هیچ گونه تجارتی را به دولت ها نمی دهد مگر اینکه آنها در اسارت پرورش یافته باشند. سایر گونه هایی که در ضمیمه ی شماره 2 قرار دارند منعی برای تجارت آنها وجود ندارد به شرطی که مجوز لازم را برای صادرات اخذ کرده باشند.
چهارمین گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل و مرکز حفاظت و پایش جهانی (UNEP-WCMC) در خصوص مطالعه و بررسی تجارت جهانی تمساح ها و آلیگاتورها در خبر نامه شماره 26 گروه تخصصی تمساح )آوریل - جون 2007) ارایه شده است. این گزارش تجارت جهانی پوست کروکودیل ها را در فاصله بین سال های 1980 تا 2005 بررسی و ارایه نموده است. بیشترین میزان تجارت پوست در سال 2005 به بیش از 1348000 تخته پوست تخمین زده می شود که تقریبا بیشترین بخش آن دربرگیرنده پوست کیمن ها 54 درصد می باشد. صادرات تمساح نیل از سال 2000 در حد تقریبا ثابتی بوده است. صادرات تمساح گینه نو novaeguineae Crocodylus در سال 2004 افزایش یافته و تجارت تمساح آب شور همچنان به ثبات خود ادامه داده و احتمالا در سال 2005 افزایش یافت، صادرات تمساح سیامی از تایلند نیز در بین سال های 2003 تا 2005 افزایش یافته است که بسیار قابل توجه می باشد. لذا با توجه به موارد بالا و نیز مواردی نظیر امکان یا سهولت دسترسی به منابع و قوانین و مقررات حاکم و نیز وضعیت بازار گونه های تمساح های سیامی (تایلندی)، آب شور، نیل و گینه نو برای انجام فعالیت های پرورشی مناسب می باشند.
تمساح سیامی تایلندی (Crocodylus siamensis : Siamese Crocodil)
مناطق پراکنش جهانی این گونه کشورهای تایلند، کامبوج، مالزی، ویتنام و اندونزی می باشد. زیستگاه این گونه در شرایط طبیعی برکه های آب شیرین و قسمت های کم سرعت رودخانه ها است.
حداکثر اندازه های جنس نر در این گونه 4 متر گزارش شده است اما بیشتر تمساح ها بیش از 3 متر طول ندارند. این گونه دارای لانه خاکریزی (Mound nest) می باشد و بین 50-20 عدد تخم می گذارد. این گونه یکی از مهمترین گونه های پرورش تمساح در دنیا است و طی سال های اخیر میزان تولید پوست این گونه رشد چشمگیری داشته است. این گونه نیز دارای پوست کلاسیک بوده و دارای طرح و رنگ زیبا و جالب توجهی می باشد. میزان تولید پوست این گونه در سال 2005 در حدود 32 هزار تخته پوست بوده است. از نظر مدت زمان رشد و پذیرش شرایط پرورش نیز دارای ویژگی های قابل قبولی بوده و برعکس گونه هایی نظیر تمساح آب شور و نیل مهاجم نمی باشد.
منبع: اخبار روستا