پتانسیل آب در خاک و رابطه آن با رشد گیاه
در مباحث قبلی گفته شد که در پتانسیل ماتریک خیلی بالا (نزدیک صفر) کمبود هوا احتمالا" رشد و نمو گیاه را مختل میکند. در ظرفیت زراعی یا نزدیک به آن رشد و نمو گیاه حد اکثر است چون از طرفی مقدار اکسیژن کافی در اختیار گیاه قرار دارد و از طرف دیگر جذب رطوبت توسط گیاه با سرعت انجام میگیرد. بهتدریج که رطوبت جذب گیاه میگردد از ضخامت لایه آب اطراف ذرات خاک کاسته شده، پتانسیل ماتریک خاک کم میشود و مقدار آبی که توسط گیاه جذب میشود نقصان پیدا میکند. معمولا" کاهش پتانسیل ماتریک خاک در فاصله بین نقطه ظرفیت زراعی و پزمردگی توأم با کاهش عمل فتوسنتز و رشد در گیاهان است.
اهداف آزمایش
اندازهگیری رطوبت خاک بهمنظور آگاهی از آن در جهت زمانبندی دقیق آبیاری گیاهان با توجه به نیاز آبی آنان در طول روز ودر طی فصل زراعی برای رشد بهتر گیاهان و آفزایش بازدهی محصول آنان میباشد.
وسایل آزمایش:
- بیل یاهر وسیلهای برای کندن زمین و تهیه نمونه از خاک.
- ظرف نمونهگیری که باید قابلیت تغییر حالت در برابر دمای زیاد را نداشته باشد.
- اتو برای خشک کردن نمونه.
- ترازوی دقیق برای اندازهگیری و توزین نمونه.
نوع روش بهکار رفته در آزمایش
متد اندازهگیری گراویمتری (مستقیم وزنی، استاندارد).
روش کار:
سادهترین و در عین حال معمولترین متد اندازهگیری آب در خاک میباشد. در این متد نمونه مورد نظر را بعد از تهیه وزن نموده و یادداشت می نمائیم و سپس در درجه حرارت 105 الی 110 درجه سانتیگراد در درون اتو بهمدت 24 ساعت قرار میدهیم تا کا ملا" خشک بشود پس از کاهش وزن ظرف خاک خشک خالص را بهدست آورده و سپس درصد وزنی آن را محاسبه مینماییم، برای تبدیل مقدار درصد وزنی به حجمی کافی است آن را در چگالی ظاهری (1.5) ضرب نماییم.
محاسبات:
نتایج آزمایش:
با توجه به اینکه بافت خاک باغ رُِِز جنب ساختمان آبیاری لومی میباشد و با نگرشی در مطالب بالا این نوع خاکها بیشتر خاصیت خاکهای شنی از خود بروز میدهند و همان طوری که در مطالب بالا ذکر شد هدایت آبی خاکهای رسی در حالت خشک نسبت به خاکهای شنی بیشتر است. در نمونه حاضر نیز 100 0/0 درصد آب ثقلی خارج شده است و درصد آب کوهیسیون لایهای که از آن نمونه تهیه شده نیز رو به کاهش میباشد. در چنین شرایطی در صورتی که گیاهان سیستم ریشهای طویلی برای نفوذ بهعمق بیشتر نداشته باشند دچار پژمردگی موقت ودر صورت ادامه و عدم آبیاری بهموقع دچار پژمردگی دائم شده و از بین خواهند رفت.
در حالت عادی در بیشتر خاکهای لومی در شرایط رطوبتی مناسب درصد حجمی رطوبت 25 0/0 میباشد که این در نمونه ما در حد 13.5 % بوده که این گویای آین مطلب میباشد که بوتههای رُِز باغ دچار کمبود آب میباشند.
منابع احتمال خطا:
- اشتباه در نمونهگیری
- اشتباه در توزین اولیه
- اشتباه در حین انتقال نمونه
- اشتباه در وسایل اندازهگیری
- اشتباه در محاسبات
ارزیابی آزمایش و روش اندازهگیری:
محاسن: ساده بودن وسایل و روش آزمایش، ارزان قیمت، دقت و نتیجه خوب
معایب: بالا بودن زمان آزمایش، سختی به لحاظ کارکرد
منابع:
1- محمودی ، شهلا و مسعود ، حکیمیان ( ترجمه ) .مبانی خاکشناسی .انتشارات دانشگاه تهران.1380
2- پاشائی ، عباس . . فیزیک خاک .انتشارات دانشگاه جندی شاپور اهواز . مهر ماه 1351
تعیین رطوبت خاک به روش حجمی
دو روش برای بهدست آوردن رطوبت حجمی وجود دارد؟
- مستقیم (با استفاده از نمونه دست نخورده):
روش کار:
- وزن ظرف نمونه برداری (P1)
- وزن نمونه تهیه شده (P2)
- وزن نمونه خشک شده(P3)
- حجم ظرف نمونه ((V
- روش رابطهای یا روش فرمولی :
سوال: با وجود دو روش بالا کدام یک بهتر میباشد؟
روش رطوبت وزنی راحتتر و سادهتر میباشد.
بهدست آوردن وزن مخصوص ظاهری (Soil density)
- تبدیل رطوبت وزنی به رطوبت حجمی
- تعیین میزان تخلخل خاک
- (تسطیح) میزان خاکبرداری یا خا کریزی
- تعیین ارتفاع آب آبیاری
- سبکی یا سنگینی خاک
-آزمایشات گلخانهای
روشهای تعیین وزن مخصوص ظاهری:
- تهیه نمونه دست نخورده
- تهیه به روش پارافین
- شن استاندارد
- روش باد کنکی